Is je kat ineens opvallend aanhankelijk, miauwt ze veel en lijkt ze constant op zoek naar iets — of iemand? Dan is ze waarschijnlijk krols. Krolsheid is een normaal onderdeel van de voortplantingscyclus van een poes, maar het bijbehorende gedrag kan soms behoorlijk intens zijn. In dit blog leggen we uit wat krolsheid precies is, hoe je het herkent en wat je kunt doen om je kat zo goed mogelijk te ondersteunen. Of je hier nu voor de eerste keer mee te maken hebt of dat je gewoon op zoek bent naar praktische tips: je vindt hier alles wat je moet weten.
Wat is krolsheid bij katten?
Krolsheid is de vruchtbare periode van een poes waarin ze klaar is om te paren. In deze periode verandert het gedrag van de kat: ze wordt aanhankelijker, vocaal en zoekt contact met katers. Katten worden voor het eerst vruchtbaar als ze tussen de 6 en 9 maanden oud zijn. Maar het kan ook al eerder gebeuren op een leeftijd van 3 maanden of soms later op een leeftijd van 18 maanden. Dit hangt af van verschillende factoren zoals het ras, het gewicht en de tijd van het jaar.
Katten zijn seizoensgebonden vruchtbare dieren, wat betekent dat ze krols worden in de lente en zomer. Toch kunnen katten die binnenshuis leven, door kunstlicht en constante temperaturen, het hele jaar door krols worden.
Een kater wordt niet krols, maar wel seksueel actief vanaf ongeveer 6 maanden. Hij kan dan krolse poezen ruiken op afstand en zal daar vaak op reageren met opvallend gedrag, zoals veel miauwen, sproeien en langer van huis zijn of proberen weg te lopen.
Hoe herken je een krolse kat?
Een krolse kat is vaak goed te herkennen aan haar opvallende gedrag. Ze probeert op allerlei manieren de aandacht van katers te trekken. De meest voorkomende signalen van een krolse kat zijn:
- Veel en luid miauwen (janken)
- Overdreven aanhankelijk gedrag naar mensen of andere katten
- Rollen over de vloer en zich uitrekken
- De kont omhoog steken met de staart omhoog of opzij
- Onrustig gedrag zoals constant heen en weer lopen
- Verminderde eetlust
- Pogingen om naar buiten te ontsnappen
- Soms kan de kat in huis plassen of sproeien, maar dit komt weinig voor
Een kat verliest in principe geen bloed tijdens de krolsheid. Wel kun je een beetje heldere vaginale afscheiding opmerken, wat geen reden tot zorgen is. Als je wel bloed ziet, neem dan direct contact op met je dierenarts.
Hoe vaak en hoe lang is een kat krols?
De cyclus van een poes is seizoensgebonden en begint (of wordt weer actief) in de lente, als de dagen langer worden. Ze kunnen meerdere keren krols worden binnen één voortplantingsseizoen. De piek van het seizoen is van februari tot mei, maar het loopt door tot oktober. Elke krolse periode duurt gemiddeld 5 tot 10 dagen. Wordt de kat in deze periode niet gedekt, dan zal de cyclus zich herhalen na ongeveer 2 à 3 weken. Dit verklaart waarom katten soms maanden achter elkaar onrustig kunnen zijn.
Is de kat wel gedekt, dan vindt er een ovulatie plaats en stopt de krolsheid binnen 1 à 2 dagen. Een kat moet zo’n 3 tot 4 keer gedekt worden binnen 24 uur voordat de ovulatie kan plaatsvinden. Ze kan daarbij ook door meerdere katers gedekt worden, wat betekent dat als ze een nestje krijgt, de kittens van verschillende vaders kunnen zijn.
Bij katers verdwijnt de onrust pas zodra de krolse poes uit de buurt is of als hij gecastreerd wordt. Katers kunnen door het ruiken van een krolse poes soms dagen onrustig blijven.
Hoe kun je jouw krolse kat helpen?
Een krolse kat kan behoorlijk wat onrust veroorzaken voor jou, maar ook voor haar kan het onprettig zijn. Gelukkig zijn er verschillende manieren om haar (en jezelf) door deze periode heen te helpen. Hieronder lees je wat je kunt doen:
Laat je kat steriliseren
Dit is de meest effectieve oplossing. Een gesteriliseerde poes wordt niet meer krols. Daarnaast voorkom je ongewenste nestjes en verklein je het risico gezondheidsproblemen zoals baarmoederontsteking en melkkliertumoren. Hoe eerder je je kat laat steriliseren, hoe beter het is voor haar gezondheid op de lange termijn.
Houd je kat binnen
Wil je jouw kat nog niet laten steriliseren omdat je in de toekomst nog een nestje wilt, houd je kat dan binnen. Zo voorkom je een ongewenste zwangerschap. Let er op dat je kat heel graag naar buiten wil en waarschijnlijk zal proberen te ontsnappen. Wees dus extra oplettend.
Zorg voor rust en afleiding
Een krolse kat zit vol onrust en energie. Extra aandacht en speeltijd helpt om de onrust wat kwijt te raken. Denk aan interactieve speeltjes of voerpuzzels. Zorg er ook voor dat ze zich zo min mogelijk aangetrokken voelt tot buiten. Blokkeer het uitzicht naar buiten, oftewel; sluit je gordijnen, zodat ze geen andere katers kan zien. Houd ook de ramen dicht om geuren en geluiden van buiten te minimaliseren.
Medicatie
In sommige gevallen kan de dierenarts medicatie voorschrijven om de krolsheid tijdelijk te onderdrukken. Maar dit gebeurt meestal alleen als sterilisatie op dat moment (nog) geen optie is. Een voorbeeld hiervan is de kattenpil. Het wordt echter afgeraden voor langdurig gebruik, vanwege de bijwerkingen en gezondheidsrisico’s zoals een verhoogde kans op baarmoederontsteking of tumoren. Medicatie is dus echt bedoeld als tijdelijke oplossing, niet als vervanging van sterilisatie.
Wat je vooral niet moet doen bij een krolse kat
Straf je kat niet voor haar gedrag. Het gedrag wordt hormonaal aangestuurd en is dus een natuurlijk proces, waar jouw kat zelf geen controle over heeft. Laat je kat ook niet dekken door een gecastreerde kater als je geen nestje wilt. Als een gecastreerde kater een poes dekt, kan dit leiden tot een eisprong zonder bevruchting. Dat stelt de krolsheid slechts tijdelijk uit en lost het probleem niet op, en het kan zelfs leiden tot schijnzwangerschap.
Wil je voorkomen dat je kat steeds opnieuw krols wordt? Dan is sterilisatie de beste keuze. Overleg dan met je dierenarts. Zij kunnen je adviseren, afgestemd op de leeftijd en gezondheid van je kat.
Risico’s van langdurige krolsheid
Een langdurige of herhaaldelijke krolsheid zonder succesvolle dekking kan stressvol en zelfs gevaarlijk zijn voor je kat. Het kan leiden tot gedragsproblemen, maar het kan ook ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken.
Gedragsproblemen en stress
Krolse poezen kunnen symptomen vertonen zoals aanhoudend miauwen, onrust, sproeigedrag en sterke drang om naar buiten te gaan. Deze gedragingen kunnen zowel voor de kat zelf als voor jou als eigenaar stressvol zijn. Bovendien kunnen katers in de omgeving onrustig worden door de geur (feromonen) van een krolse poes.
Baarmoederontsteking
Het vrijkomen van hormonen zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies dikker wordt ter voorbereiding op een zwangerschap. Maar als de kat niet gedekt wordt, bouwt het slijmvlies zich steeds meer op en kunnen er op den duur cysten in de baarmoeder ontstaan.
Melkkliertumoren (borstkanker)
Voortplantingshormonen oestrogeen en progesteron die tijdens de cyclus van de poes vrijkomen, verhogen het risico op tumoren. De cellen van de melkklier groeien onder invloed van deze hormonen en kunnen zich ontwikkelen tot een kwaadaardige tumor. Deze melkkliertumoren zijn bij katten 80-96% van de tijd kwaadaardig. Voor katten die niet gesteriliseerd zijn, is het risico 7 keer zo hoog. Het risico wordt minder hoe eerder de kat wordt gesteriliseerd.
Sterilisatie bij de kat: hoe en wat
We spreken vaak van sterilisatie (dit houden we in dit artikel ook aan), maar eigenlijk worden poezen in Nederland bijna altijd gecastreerd. Castratie is een veelvoorkomende ingreep om te voorkomen dat je poes krols wordt en drachtig raakt. Bij sterilisatie worden de eierstokken alleen afgebonden, waardoor hormonen nog steeds vrij kunnen komen, maar de kat niet zwanger kan worden. Bij een castratie worden de eierstokken (en soms ook de baarmoeder) operatief verwijderd. Hierdoor stopt de aanmaak van geslachtshormonen, en daarmee ook de krolsheid. De ingreep gebeurt onder volledige narcose en duurt meestal niet langer dan 30 minuten. Na afloop krijgt je kat pijnstilling mee en herstelt ze meestal binnen een paar dagen.
De beste leeftijd voor sterilisatie is rond de 6 maanden, vóór de eerste krolsheid. Dit verkleint de kans op melkkliertumoren en andere hormonale aandoeningen aanzienlijk. Maar ook oudere poezen kunnen nog veilig geholpen worden. Sterilisatie voorkomt dus niet alleen ongewenste nestjes, maar draagt ook bij aan het welzijn van je kat.
Veelgestelde vragen over krolse katten
Hieronder bespreken we enkele veelgestelde vragen over krolsheid bij katten.
Bestaat krolsheid bij een kater?
Nee, een krolse kater bestaat niet. In tegenstelling tot poezen, die cyclisch vruchtbaar zijn, zijn katers het hele jaar door geslachtsrijp (vanaf ongeveer 6 maanden oud). Zodra hij een krolse poes in de buurt ruikt, reageert hij daarop en kan zijn gedrag veranderen. De meest voorkomende signalen zijn:
- Onrustig gedrag
- Hard miauwen of janken
- Sproeien met sterke geur
- Pogingen om naar buiten te ontsnappen
- Dagenlang van huis zijn
- Agressie of gefrustreerd gedrag
Kan een binnenkat ook krols worden?
Ja, een binnenkat kan net zo goed krols worden als katten die buiten komen. In sommige gevallen worden binnenkatten zelfs vaker krols, omdat hun natuurlijke cyclus verstoord raakt door kunstlicht en een constante temperatuur. Hierdoor denkt hun lichaam dat het altijd lente is. De ideale tijd om zich voort te planten.
Verschilt krolsheid per ras?
De leeftijd waarop een kat voor het eerst krols wordt, en hoe ze zich gedraagt, kan verschillen per ras. Er is nog niet genoeg onderzoek gedaan om met zekerheid te zeggen hoe en waarom dit zo is, maar er is wel gebleken dat bepaalde kortharige rassen zoals de Siamees en Oosters Korthaar vaak eerder krols worden dan sommige langharige rassen zoals de Pers of Maine Coon. Daarbij kunnen de signalen van krolsheid ook per ras verschillen, omdat sommige rassen bijvoorbeeld vocaler zijn dan anderen.
Kan ik mijn kat laten steriliseren als ze krols is?
Ja, het is mogelijk om een kat te laten steriliseren terwijl ze krols is, maar het wordt vaak aangeraden om te wachten. Tijdens de krolsheid zijn de bloedvaten rond de eierstokken extra doorbloed en gezwollen, wat het opereren lastiger maakt en de kans op een infectie na de operatie vergroot. De meeste dierenartsen adviseren daarom te wachten tot de krolsheid voorbij is. Overleg altijd met je dierenarts wat het beste moment is voor jouw kat.
Kan mijn kat krols worden na sterilisatie?
Het krolse gedrag verdwijnt in principe volledig na een succesvolle sterilisatie. De bron van de hormonen (de eierstokken) is dan verwijderd, waardoor de cyclus stopt. Echter, soms kan een gesteriliseerde poes toch nog krols gedrag vertonen. Dit kan bijvoorbeeld komen door gedragsgewoonten. Dit gebeurt vaak alleen als de sterilisatie kort na of tijdens krolsheid heeft plaatsgevonden. Het stopt dan ook meestal vanzelf.
In zeldzame gevallen blijft er per ongeluk een klein stukje eierstokweefsel achter. Dit heet een Ovarian Remnant Syndrome, en kan dus alsnog hormonale activiteit veroorzaken. Symptomen zoals miauwen of rollen kunnen ook duiden op stress, pijn of andere gedragsproblemen die niets met krolsheid te maken hebben. Zie je langdurig of terugkerend krols gedrag bij een gesteriliseerde kat? Neem dan contact op met je dierenarts voor advies.
Krolsheid bij katten
Krolsheid is een natuurlijk proces, maar het kan een intensieve periode zijn voor je kat én voor jou. Door haar goed te ondersteunen met afleiding, rust en een veilige omgeving, help je haar er zo comfortabel mogelijk doorheen. Door je kat tijdig te laten steriliseren, voorkom je niet alleen ongewenste nestjes, maar verklein je ook het risico op ernstige gezondheidsproblemen. Bespreek met je dierenarts wat het beste is in jouw situatie; zij kunnen je adviseren wat de beste keuze is op basis van de leeftijd, gezondheid en het gedrag van jouw kat.
Liefs,
Team Kattenoppas Nederland
https://www.petmd.com/cat/general-health/cat-in-heat
https://vcahospitals.com/know-your-pet/estrus-cycles-in-cats
https://www.pethealthclub.com/uk/pet-advice/female-cat-in-heat
https://www.medpets.nl/krolsheid-kat
https://dierenzorggids.nl/artikel/voorkom-krolsheid-bij-je-kat/
https://kattenkenniscentrum.nl/nieuwe-anticonceptie-voor-poezen/
https://vcahospitals.com/know-your-pet/pyometra-in-cats?
https://vcahospitals.com/know-your-pet/mammary-tumors-in-cats
https://www.anicura.nl/behandelingen/kat/kattenpil-kat/
https://doi.org/10.1016/j.theriogenology.2025.117385
https://www.petmd.com/cat/general-health/can-you-spay-a-cat-in-heat
https://www.catster.com/ask-the-vet/ovarian-remnant-syndrome-in-cats/
Liza van der Horst
Liza is een enorme kattenliefhebber en al jaren trotse kattenoppas bij Kattenoppas Nederland, waar ze haar passie omzet in werk. Met haar uitgebreide ervaring en kennis van katten is ze daarom ook tekstschrijver voor onze blog. Daarnaast is Liza ook onze huis fotograaf en haalt ze in haar vrije tijd graag de camera tevoorschijn. Hiermee zet ze de liefste katten met hun charmante persoonlijkheden op de foto.
